စိတ္ဖိစီးမႈက ကၽြမ္မတို႔ေန႔စဥ္ဘဝရဲ႕ ပံုမွန္အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္တယ္ဆိုတာ မျငင္းႏိုင္ပါဘူး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလမွာလည္း ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕စိတ္ဖိစီးမႈဟာ အနာဂတ္ကေလးငယ္ရဲ႕အိုင္က်ဴႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို ထိခိုက္ေစၿပီး ကေလးရဲ႕ဘဝမွာ တျခားျပႆနာမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္တယ္လို႔ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီစိတ္ဖိစီးမႈအားလံုးက အႏၱရာယ္ရွိပါသလား? သေႏၶသားကို အမွန္တကယ္ ဘယ္လိုလႊမ္းမိုးႏိုင္ပါသလဲ?
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္မွာ ျဖစ္ေပၚႏိုင္တဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈျပႆနာမ်ားႏွင့္ ထိုစိတ္ဖိစီးမႈေတြကို ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမလဲဆိုတာကို သိရွိေစဖို႔ မွ်ေဝေပးလုိက္ပါတယ္။
၁။ စိတ္ဖိိစီးမႈက အခ်ိန္မတိုင္မီ ကေလးမီးဖြားတာ၊ ေပါင္မျပည့္ဘဲေမြးတာတို႔ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါတယ္
baby weight scale
အနာဂတ္ေဘဘီေလးရဲ႕ က်န္းမာေပ်ာ္ရြင္မႈက မိခင္တိုင္းရဲ႕ စိုးရိမ္ပူပန္မႈ ႏွင့္ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ စိတ္ခံစားမႈေတြလည္း ေျပာင္းလဲပါတယ္။ မေမြးဖြားေသးတဲ့ ကေလးေလးအတြက္ ေမေမတို႔မွာ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြ ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒီအဆံုးစြန္စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြက စိတ္ဖိစီးမႈအျဖစ္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားလြန္းတာက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္းမွာ က်န္းမာေရးထိခိုက္ေစပါတယ္။
က်န္းမာတဲ့ ကေလးရရွိဖို႔ဆိုရင္ ပထမဆံုးအရာက စိတ္ခ်မ္းသာစြာ ေနဖို႔လိုပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈအေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ႏိုင္စြမ္း မရွိျခင္းက ေပါင္မျပည့္တဲ့ကေလးေမြးဖြားတာ၊ ကေလးေစာေစာမီးဖြားတာ စတဲ့အေျခအေနေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ သားဖြားမီးယပ္ဆရာဝန္တစ္ဦးက ဆိုပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမႈက corticotropin-releasing ေဟာ္မုန္း ( CRH) ၏ထုတ္လုပ္မႈကို တုိးပြားေစပါတယ္။ မိခင္မွာ ဒီေဟာ္မုန္းတိုးရင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ သေႏၶသားကို လႊမ္းမိုးႏိုင္ပါတယ္။ CRH အဆင့္ျမင့္မားမႈက အခ်ိန္မတိုင္မီ ကေလးေမြးဖြားပါတယ္။ ဒီအံၾသစရာေကာင္းတဲ့အခ်က္က ပထမဆံုး သံုးလပတ္မွာ အမ်ားစုျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္မတန္မီ ကေလးေမြးဖြားျခင္းမွ တားဆီးဖို႔ မိခင္ေတြဟာ ေနာက္ဆံုး သံုးလပတ္မွာ စိတ္ဖိစီးမႈေတြကို ေရွာင္ရွားသင့္တယ္လို႔ အမ်ားအားျဖင့္ ထင္ရေပမယ့္ အျဖစ္မွန္က ဆန္႔က်င္ဘက္ပါပဲ။ အခ်ိန္မတိုင္ခင္ ကေလးမီးဖြားမႈက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရဲ ပထမအပတ္ေတြ အတြင္းမွာ ႀကံဳေတြ႕ေသာ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ CRH ျမင့္တတ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
၂။ ကေလးရဲ႕ အိုင္က်ဴႏွင့္ ဦးေႏွာက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို လႊမ္းမိုးပါတယ္
သိပၸံပညာရွင္မ်ားက cortisol Levels ျမင့္မားမႈက ကေလးရဲ႕ အိုင္က်ဴကို ေလ်ာ့က်ေစတယ္လုိ႔ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အခ်င္းက cortisol ကို ၿဖိဳဖ်က္ေပးတဲ့ အင္ဇိုင္းေတြကို ထုတ္လုပ္ေပမယ့္ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားလြန္း (or) ၾကာရွည္လြန္းရင္ အလံုအေလာက္ ရင္ဆိုင္မေျဖရွင္းႏိုင္ပါဘူး။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္အတြင္း ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈက ကေလးရဲ႕ဦးေႏွာက္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈရွိေစတယ္လို႔ အတည္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ Wayne ျပည္နယ္တကၠသိုလ္အသင္းတစ္ခုက ေကာက္ယူတဲ့ ေလ့လာမႈတစ္ခုမွာ မိခင္ရဲ႕စိတ္ဖိစီးမႈက ဦးေႏွာက္ဆက္သြယ္မႈႏွင့္ အာရံုေၾကာ အလုပ္လုပ္တဲ့ စနစ္ေတြကို ထိေရာက္မႈေလ်ာ့နည္းေအာင္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
၃။ အိပ္စက္ျခင္းဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ားကို လံႈ႕ေဆာ္ႏိုင္ပါတယ္
အံၾသစရာေကာင္းတာက မိခင္ရဲ႕စိတ္ခံစားမႈက သေႏၶသားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈသာမက အိပ္စက္မႈကိုလည္းပဲ ၾသဇာလႊမ္းမိုးပါတယ္။ ၂၀၀၇ခုႏွစ္ ေလ့လာမႈတစ္ခုမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕ စိတ္ဖိစီးမႈက ကေလးရဲ႕အိပ္စက္မႈအခ်ိန္ကို ၾသဇာလႊမ္းမိုးေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
အဆိုပါ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက အသက္ ၆လ၊ ၁၈လႏွင့္ ၃၀လ ကေလးေတြကို သူတို႔အိပ္ခ်ိန္ႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး တုိင္းတာခဲ့ၾကပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္အတြင္း စိုးရိမ္စိတ္ႀကံဳရတဲ့ မိခင္ရဲ႕ကေလးဟာ ၁၈လနဲ႔ လ၃၀ မွာ အိပ္စက္မႈျပႆနာမ်ား ရွိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ပ်က္မႈက ကေလးရဲ႕ circadian rhythm ကိုတာဝန္ယူေပးရတဲ့ ဦးေႏွာက္ဧရိယာကို ထိခိုက္ေစေသာ အခ်င္းမွတဆင့္သြားတဲ့ cortisol ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
၄။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ စိတ္ဖိစီးမႈက ကေလးရဲ႕က်န္းမာေရးကို ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္
2011ခုႏွစ္ ေလ့လာမႈတစ္ခုမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕စိတ္ဖိစီးမႈက ကေလးရဲ႕က်န္းမာေရးကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ လႊမ္းမိုးမႈရွိတယ္္လုိ႔ အတည္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။။ ရလဒ္က အမိဝမ္းထဲမွာ စိတ္ဖိစီးမႈကို ခံစားရတဲ့ကေလးမွာ စိတ္ေရာဂါမ်ားနဲ႔ အေစာပိုင္း ေရာဂါကူးစက္မႈ အႏၱရာယ္ျမင့္မားတယ္လို႔ ျပသခဲ့ပါတယ္။ မ်က္စိ၊ နား၊ အစာေျခစနစ္၊ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ၊ အေရျပား၊ ေသြးလည္ပတ္မႈေတြကဲ့သို႔ ျပႆနာမ်ားလည္း ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမႈႏွင့္ အာရံုစူးစိုက္မႈအားနည္းတဲ့ေရာဂါ( ADHD )အၾကား ခ်ိတ္ဆက္မႈတစ္ခုကိုလညး္ ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈက ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ထက္ ပိုၿပီးအားေကာင္းပါတယ္။
၅။ ကေလးရဲ႕ေၾကာက္ရြံ႕မႈႏွင့္ စိုးရိမ္ပူပန္မႈ အဆင့္ဆင့္ကို တိုးျမွင့္ေစပါတယ္
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္မွာ cortisol level ျမင့္မားျခင္းဟာ ကေလးကို အနာဂတ္မွာ စိတ္ဖိစီးတဲ့ ခံစားမႈ ပိုၿပီး က်ေရာက္ေစတယ္လို႔Denver တကၠသိုလ္မွ ေဒါက္တာ Elysia Davis ကေျပာပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလးဟာ သူတို႔ဆီကို ေဘာလံုးလိွမ့္လာတာ၊ လူစိမ္းျမင္တာနဲ႔ ေၾကာက္တာ ၊မူႀကိဳ၊ ေက်ာင္းေနအရြယ္မွာ ေက်ာင္းသြားရမွာကို ေၾကာက္တာ စသျဖင့္ ေၾကာက္စိတ္ေတြ၊ စိုးရိမ္စိတ္ေတြ ျဖစ္လာေစပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမႈ အားလံုးက အတူတူပဲ မဟုတ္ပါဘူး။
ကာလတိုစိတ္ဖိစီးမႈက ကေလးကိုမထိခိုက္ေစဘူးလို႔ သုေတသနက ျပသထားပါတယ္။ ဒါကိုသိဖို႔ သူတို႔ဟာ စိတ္ဖိစီးမႈႀကံဳခဲ့ရတဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕တံေတြးနဲ႔ ေရမႊာရည္မွာ cortisol ေဟာ္မုန္းအဆင့္ေတြကို တိုင္းတာခဲ့ၾကပါတယ္။ ကာလတိုစိတ္ဖိစီးမႈက သေႏၶသားကို လႊမ္းမိုးမႈ မရွိိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။
ေရရွည္စိတ္ဖိစီးမႈက အထက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ အက်ိဳးဆက္မ်ားရဲ႕ အႏၱရာယ္ကို ဦးတည္ေနတဲ့ amniotic အရည္မွာ CRH Level မ်ားကို တိုးေစပါတယ္။
စိတ္ဖိစီးမႈကို ဘယ္လိုကုသမလဲ
- မနက္စာစားဖို႔ မေမ့ပါနဲ႔။ သစ္သီးမ်ား၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား၊ ငါး၊ အေစ့အဆန္မ်ားကို ပိုစားပါ။ ေန႔တိုင္း အခ်ိန္မွန္စားဖို႔ ႀကိဳးစားပါ။
- ေလ့က်င့္ခန္း။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သည္ဟာ အိပ္ရာထဲမွာပဲ မေနသင့္ပါဘူး။ ေရကူးကန္သြားတာတို႔ လမ္းေလွ်ာက္တာတို႔ ထိခိုက္မႈနညး္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာတို႔ ျပဳလုပ္ပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းက စိတ္ဖိစီးမႈအေၾကာင္းကို ေမ့ေလ်ာ့ေစၿပီး ေပ်ာ္ရြင္မႈေဟာ္မုန္းကို တိုးေစပါလိမ့္မယ္။ –
- တရားထိုင္ပါ။ တရားထိုင္ျခင္းက စိုးရိမ္စိတ္ေတြကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။
သင့္ကိုေပ်ာ္ရြင္ေစတဲ့ သူေတြနားမွာေနပါ။ မိသားစုနဲ႔အူ စကားေျပာျခင္း၊ သင့္ကို ပံ့ပိုးကူညီေပးႏိုင္မယ့္ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ေတြ႕ဆံုျခင္းက သင့္ရဲ႕တစ္ေန႔တာကို က်ိန္းေသပိုေကာင္းေစပါလိမ့္မယ္။ – - သင္ခံစားေနရတဲ့ ဆင္းရဲဒုကၡေတြကို ခ်ေရးပါ။ ဒီရိုးရွင္းတဲ့ အေလ့အက်င့္က သင့္မွာ ေတြ႕ႀကံဳခံစားေနရတဲ့ မေကာင္းတဲ့ စိတ္ခံစားမႈေတြကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ –
- သင့္ရဲ႕ဝါသနာေတြကို ခံစားၾကည့္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြအတြက္ အခ်ိန္အမ်ားႀကီး အားလပ္ေနမွာပါ။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ စိတ္ဖိစီးေစမယ့္ အေတြးေတြ မေတြးမိေအာင္ အလုပ္ရႈပ္ေနဖို႔ လိုပါတယ္။ သိုးေမႊးထိုးဝါသနာပါရင္ ေမြးလာမယ့္ သားသားမီးမီးအတြက္ အက်ၤီေလးေတြ၊ ေျခအိတ္ေလးေတြ ထိုးေနတာက စိတ္ေအးခ်မ္းမႈကို ျဖစ္ေစမွာပါ။
- ပိုၿပီးအိပ္ပါ။ ဒါက ျပႆနာအားလံုးကို ေျဖရွင္းႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္ သင္ႏွင့္ သင့္ကေလးက်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ လိုအပ္တဲ့ ခႏၶာကိုယ္အနားေပးမႈကို ရရွိပါလိမ့္မယ္။
- ကၽြမ္းက်င္သူနဲ႔ တိုင္ပင္ပါ။ သင္စိုးရိမ္ေနတဲ့ ျပႆနာကို မေျဖရွင္းနိုင္ရင္ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားရဲ႕ အကူအညီကို ရွာပါ။ သင့္ရဲ႕စိတ္အေျပာင္းအလဲက စိတ္က်ေရာဂါ သို႔မဟုတ္ စိတ္ဖိစီးမႈ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ သင္လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ အကူအညီေတာင္းရမွာကို မေၾကာက္ပါနဲ႔။
စိတ္ဖိစီးမႈရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈက ေျပာင္းျပန္ျဖစ္နိုင္ပါတယ္
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ စိတ္ဖိစီးမႈ ႀကံဳေတြ႕ရေပမယ့္ ေမြးဖြားၿပီးေနာက္ မိခင္ႏွင့္ကေလးအၾကား ခိုင္ခံတဲ့ေမတၱာေႏွာင္ႀကိဳးက အမိဝမ္းထဲမွာ ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈကို တြန္းလွန္ခဲ့ေၾကာင္း ျပသခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ စိတ္ဖိစီးမႈ အရမ္းမ်ားခဲ့လို႔ စိတ္မပူပါနဲ႔။ သင့္ရဲ႕ခ်စ္ျခင္းေမတၱာက ကေလးအဓိကလိုအပ္တဲ့ အရာျဖစ္ပါတယ္။
Lifestyle_Myanmar
LM_Nandar
Unicode
ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ရဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုက ကလေးအပေါ် ဘယ်လိုသက်ရောက်မှု ရှိသလဲ?
စိတ်ဖိစီးမှုက ကျွမ်မတို့နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ ပုံမှန်အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်တယ်ဆိုတာ မငြင်းနိုင်ပါဘူး။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလမှာလည်း ကြုံရနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ရဲ့စိတ်ဖိစီးမှုဟာ အနာဂတ်ကလေးငယ်ရဲ့အိုင်ကျူနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်စေပြီး ကလေးရဲ့ဘဝမှာ တခြားပြဿနာများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်များက ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီစိတ်ဖိစီးမှုအားလုံးက အန္တရာယ်ရှိပါသလား? သန္ဓေသားကို အမှန်တကယ် ဘယ်လိုလွှမ်းမိုးနိုင်ပါသလဲ?
ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်မှာ ဖြစ်ပေါ်နိုင်တဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုပြဿနာများနှင့် ထိုစိတ်ဖိစီးမှုတွေကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမလဲဆိုတာကို သိရှိစေဖို့ မျှဝေပေးလိုက်ပါတယ်။
၁။ စိတ်ဖိိစီးမှုက အချိန်မတိုင်မီ ကလေးမီးဖွားတာ၊ ပေါင်မပြည့်ဘဲမွေးတာတို့ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါတယ်
အနာဂတ်ဘေဘီလေးရဲ့ ကျန်းမာပျော်ရွင်မှုက မိခင်တိုင်းရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှု နှင့် သက်ဆိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ ဟော်မုန်းအပြောင်းအလဲကြောင့် စိတ်ခံစားမှုတွေလည်း ပြောင်းလဲပါတယ်။ မမွေးဖွားသေးတဲ့ ကလေးလေးအတွက် မေမေတို့မှာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ ဖြစ်ရပါတယ်။ ဒီအဆုံးစွန်စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေက စိတ်ဖိစီးမှုအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်ပါတယ်။ စိတ်ဖိစီးမှု များလွန်းတာက ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင်းမှာ ကျန်းမာရေးထိခိုက်စေပါတယ်။
ကျန်းမာတဲ့ ကလေးရရှိဖို့ဆိုရင် ပထမဆုံးအရာက စိတ်ချမ်းသာစွာ နေဖို့လိုပါတယ်။ စိတ်ဖိစီးမှုအခြေအနေကို ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်း မရှိခြင်းက ပေါင်မပြည့်တဲ့ကလေးမွေးဖွားတာ၊ ကလေးစောစောမီးဖွားတာ စတဲ့အခြေအနေတွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်လို့ သားဖွားမီးယပ်ဆရာဝန်တစ်ဦးက ဆိုပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှုက corticotropin-releasing ဟော်မုန်း ( CRH) ၏ထုတ်လုပ်မှုကို တိုးပွားစေပါတယ်။ မိခင်မှာ ဒီဟော်မုန်းတိုးရင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်နဲ့ သန္ဓေသားကို လွှမ်းမိုးနိုင်ပါတယ်။ CRH အဆင့်မြင့်မားမှုက အချိန်မတိုင်မီ ကလေးမွေးဖွားပါတယ်။ ဒီအံသြစရာကောင်းတဲ့အချက်က ပထမဆုံး သုံးလပတ်မှာ အများစုဖြစ်ပါတယ်။ အချိန်မတန်မီ ကလေးမွေးဖွားခြင်းမှ တားဆီးဖို့ မိခင်တွေဟာ နောက်ဆုံး သုံးလပတ်မှာ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို ရှောင်ရှားသင့်တယ်လို့ အများအားဖြင့် ထင်ရပေမယ့် အဖြစ်မှန်က ဆန့်ကျင်ဘက်ပါပဲ။ အချိန်မတိုင်ခင် ကလေးမီးဖွားမှုက ကိုယ်ဝန်ဆောင်ရဲ ပထမအပတ်တွေ အတွင်းမှာ ကြံုတွေ့သော စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် ဖြစ်တဲ့ CRH မြင့်တတ်မှုကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။
၂။ ကလေးရဲ့ အိုင်ကျူနှင့် ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုကို လွှမ်းမိုးပါတယ်
သိပ္ပံပညာရှင်များက cortisol Levels မြင့်မားမှုက ကလေးရဲ့ အိုင်ကျူကို လျော့ကျစေတယ်လို့ တွေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့် အချင်းက cortisol ကို ဖြိုဖျက်ပေးတဲ့ အင်ဇိုင်းတွေကို ထုတ်လုပ်ပေမယ့် စိတ်ဖိစီးမှု များလွန်း (or) ကြာရှည်လွန်းရင် အလုံအလောက် ရင်ဆိုင်မဖြေရှင်းနိုင်ပါဘူး။
ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်အတွင်း ကြံုတွေ့ရတဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုက ကလေးရဲ့ဦးနှောက်ဖွံ့ဖြိုးမှုအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေတယ်လို့ အတည်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။
အထူးသဖြင့် Wayne ပြည်နယ်တက္ကသိုလ်အသင်းတစ်ခုက ကောက်ယူတဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ မိခင်ရဲ့စိတ်ဖိစီးမှုက ဦးနှောက်ဆက်သွယ်မှုနှင့် အာရုံကြော အလုပ်လုပ်တဲ့ စနစ်တွေကို ထိရောက်မှုလျော့နည်းအောင် သြဇာလွှမ်းမိုးကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
၃။ အိပ်စက်ခြင်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို လှုံ့ဆော်နိုင်ပါတယ်
အံသြစရာကောင်းတာက မိခင်ရဲ့စိတ်ခံစားမှုက သန္ဓေသားဖွံ့ဖြိုးမှုသာမက အိပ်စက်မှုကိုလည်းပဲ သြဇာလွှမ်းမိုးပါတယ်။ ၂၀၀၇ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ရဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုက ကလေးရဲ့အိပ်စက်မှုအချိန်ကို သြဇာလွှမ်းမိုးကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
အဆိုပါ သိပ္ပံပညာရှင်များက အသက် ၆လ၊ ၁၈လနှင့် ၃၀လ ကလေးတွေကို သူတို့အိပ်ချိန်နှင့် ပတ်သတ်ပြီး တိုင်းတာခဲ့ကြပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်အတွင်း စိုးရိမ်စိတ်ကြံုရတဲ့ မိခင်ရဲ့ကလေးဟာ ၁၈လနဲ့ လ၃၀ မှာ အိပ်စက်မှုပြဿနာများ ရှိတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီဖြစ်ပျက်မှုက ကလေးရဲ့ circadian rhythm ကိုတာဝန်ယူပေးရတဲ့ ဦးနှောက်ဧရိယာကို ထိခိုက်စေသော အချင်းမှတဆင့်သွားတဲ့ cortisol ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။
၄။ ကိုယ်ဝန်ဆောင် စိတ်ဖိစီးမှုက ကလေးရဲ့ကျန်းမာရေးကို ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်
2011ခုနှစ် လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ရဲ့စိတ်ဖိစီးမှုက ကလေးရဲ့ကျန်းမာရေးကို ယေဘုယျအားဖြင့် လွှမ်းမိုးမှုရှိတယ််လို့ အတည်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။။ ရလဒ်က အမိဝမ်းထဲမှာ စိတ်ဖိစီးမှုကို ခံစားရတဲ့ကလေးမှာ စိတ်ရောဂါများနဲ့ အစောပိုင်း ရောဂါကူးစက်မှု အန္တရာယ်မြင့်မားတယ်လို့ ပြသခဲ့ပါတယ်။ မျက်စိ၊ နား၊ အစာခြေစနစ်၊ အသက်ရှုလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ၊ အရေပြား၊ သွေးလည်ပတ်မှုတွေကဲ့သို့ ပြဿနာများလည်း ကြံုရနိုင်ပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှုနှင့် အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းတဲ့ရောဂါ( ADHD )အကြား ချိတ်ဆက်မှုတစ်ခုကိုလညး် တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ စိတ်ဖိစီးမှုရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုက ဆေးလိပ်သောက်တဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ထက် ပိုပြီးအားကောင်းပါတယ်။
၅။ ကလေးရဲ့ကြောက်ရွံ့မှုနှင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှု အဆင့်ဆင့်ကို တိုးမြှင့်စေပါတယ်
ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးတစ်ယောက်မှာ cortisol level မြင့်မားခြင်းဟာ ကလေးကို အနာဂတ်မှာ စိတ်ဖိစီးတဲ့ ခံစားမှု ပိုပြီး ကျရောက်စေတယ်လို့Denver တက္ကသိုလ်မှ ဒေါက်တာ Elysia Davis ကပြောပါတယ်။ စိတ်ဖိစီးမှုများတဲ့ မိခင်ကနေ မွေးလာတဲ့ ကလေးဟာ သူတို့ဆီကို ဘောလုံးလှိမ့်လာတာ၊ လူစိမ်းမြင်တာနဲ့ ကြောက်တာ ၊မူကြို၊ ကျောင်းနေအရွယ်မှာ ကျောင်းသွားရမှာကို ကြောက်တာ စသဖြင့် ကြောက်စိတ်တွေ၊ စိုးရိမ်စိတ်တွေ ဖြစ်လာစေပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှု အားလုံးက အတူတူပဲ မဟုတ်ပါဘူး။
ကာလတိုစိတ်ဖိစီးမှုက ကလေးကိုမထိခိုက်စေဘူးလို့ သုတေသနက ပြသထားပါတယ်။ ဒါကိုသိဖို့ သူတို့ဟာ စိတ်ဖိစီးမှုကြံုခဲ့ရတဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ရဲ့တံတွေးနဲ့ ရေမွှာရည်မှာ cortisol ဟော်မုန်းအဆင့်တွေကို တိုင်းတာခဲ့ကြပါတယ်။ ကာလတိုစိတ်ဖိစီးမှုက သန္ဓေသားကို လွှမ်းမိုးမှု မရှိိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
ရေရှည်စိတ်ဖိစီးမှုက အထက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ အကျိုးဆက်များရဲ့ အန္တရာယ်ကို ဦးတည်နေတဲ့ amniotic အရည်မှာ CRH Level များကို တိုးစေပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှုကို ဘယ်လိုကုသမလဲ
မနက်စာစားဖို့ မမေ့ပါနဲ့။ သစ်သီးများ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ၊ ငါး၊ အစေ့အဆန်များကို ပိုစားပါ။ နေ့တိုင်း အချိန်မှန်စားဖို့ ကြိုးစားပါ။
လေ့ကျင့်ခန်း။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်သည်ဟာ အိပ်ရာထဲမှာပဲ မနေသင့်ပါဘူး။ ရေကူးကန်သွားတာတို့ လမ်းလျှောက်တာတို့ ထိခိုက်မှုနညး်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာတို့ ပြုလုပ်ပါ။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ခြင်းက စိတ်ဖိစီးမှုအကြောင်းကို မေ့လျော့စေပြီး ပျော်ရွင်မှုဟော်မုန်းကို တိုးစေပါလိမ့်မယ်။
တရားထိုင်ပါ။ တရားထိုင်ခြင်းက စိုးရိမ်စိတ်တွေကို လျော့ကျစေပါတယ်။
သင့်ကိုပျော်ရွင်စေတဲ့ သူတွေနားမှာနေပါ။ မိသားစုနဲ့အူ စကားပြောခြင်း၊ သင့်ကို ပံ့ပိုးကူညီပေးနိုင်မယ့် သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ တွေ့ဆုံခြင်းက သင့်ရဲ့တစ်နေ့တာကို ကျိန်းသေပိုကောင်းစေပါလိမ့်မယ်။
သင်ခံစားနေရတဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခတွေကို ချရေးပါ။ ဒီရိုးရှင်းတဲ့ အလေ့အကျင့်က သင့်မှာ တွေ့ကြံုခံစားနေရတဲ့ မကောင်းတဲ့ စိတ်ခံစားမှုတွေကို လျော့ကျစေပါတယ်။
သင့်ရဲ့ဝါသနာတွေကို ခံစားကြည့်ပါ။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေအတွက် အချိန်အများကြီး အားလပ်နေမှာပါ။ အဲ့ဒီအချိန်မှာ စိတ်ဖိစီးစေမယ့် အတွေးတွေ မတွေးမိအောင် အလုပ်ရှုပ်နေဖို့ လိုပါတယ်။ သိုးမွှေးထိုးဝါသနာပါရင် မွေးလာမယ့် သားသားမီးမီးအတွက် အကျင်္ီလေးတွေ၊ ခြေအိတ်လေးတွေ ထိုးနေတာက စိတ်အေးချမ်းမှုကို ဖြစ်စေမှာပါ။
ပိုပြီးအိပ်ပါ။ ဒါက ပြဿနာအားလုံးကို ဖြေရှင်းနိုင်မှာ မဟုတ်ပေမယ့် သင်နှင့် သင့်ကလေးကျန်းမာရေးကို ထိန်းသိမ်းဖို့ လိုအပ်တဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အနားပေးမှုကို ရရှိပါလိမ့်မယ်။
ကျွမ်းကျင်သူနဲ့ တိုင်ပင်ပါ။ သင်စိုးရိမ်နေတဲ့ ပြဿနာကို မဖြေရှင်းနိုင်ရင် ကျွမ်းကျင်သူများရဲ့ အကူအညီကို ရှာပါ။ သင့်ရဲ့စိတ်အပြောင်းအလဲက စိတ်ကျရောဂါ သို့မဟုတ် စိတ်ဖိစီးမှု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သင်လိုအပ်တယ်ဆိုရင် အကူအညီတောင်းရမှာကို မကြောက်ပါနဲ့။
စိတ်ဖိစီးမှုရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုက ပြောင်းပြန်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်
ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ စိတ်ဖိစီးမှု ကြံုတွေ့ရပေမယ့် မွေးဖွားပြီးနောက် မိခင်နှင့်ကလေးအကြား ခိုင်ခံတဲ့မေတ္တာနှောင်ကြိုးက အမိဝမ်းထဲမှာ ကြံုတွေ့ရတဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုကို တွန်းလှန်ခဲ့ကြောင်း ပြသခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်မှာ စိတ်ဖိစီးမှု အရမ်းများခဲ့လို့ စိတ်မပူပါနဲ့။ သင့်ရဲ့ချစ်ခြင်းမေတ္တာက ကလေးအဓိကလိုအပ်တဲ့ အရာဖြစ်ပါတယ်။
